Choroby odkleszczowe – jakie zagrożenia niesie ukąszenie kleszcza?

Choroby przenoszone przez kleszcze stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia, a ich liczba w ostatnich latach rośnie w zastraszającym tempie. Kleszcze, te niewielkie pajęczaki, są nosicielami wielu patogenów, które mogą prowadzić do poważnych i przewlekłych schorzeń. W Polsce najczęściej spotykaną chorobą odkleszczową jest borelioza, ale to tylko jedna z wielu infekcji, które mogą wynikać z ukąszenia. Warto zrozumieć, jakie choroby mogą przenosić te pajęczaki, jakie są ich objawy oraz jak można się przed nimi skutecznie chronić. Zwiększona świadomość na temat zagrożeń związanych z kleszczami jest kluczowa dla naszego zdrowia i bezpieczeństwa.

Choroby wywoływane przez kleszcze – zagrożenie dla zdrowia człowieka

Kleszcze stanowią realne zagrożenie dla naszego zdrowia. Te niewielkie pajęczaki przenoszą szereg chorobotwórczych mikroorganizmów, zwanych patogenami. Wśród nich znajdziemy:

• wirusy,
• bakterie,
• pierwotniaki.

To właśnie patogeny odpowiadają za rozwój groźnych chorób odkleszczowych. Do zakażenia dochodzi, gdy kleszcz się w nas wgryzie, wprowadzając drobnoustroje bezpośrednio do krwiobiegu. W Polsce szczególną uwagę powinniśmy zwrócić na kleszcza pospolitego i łąkowego, które są głównymi nosicielami tych schorzeń. Choroby przenoszone przez kleszcze mogą mieć bardzo poważny przebieg i nierzadko skutkują długotrwałymi problemami zdrowotnymi.

Jakie choroby przenoszą kleszcze?

Kleszcze to niestety nosiciele wielu groźnych chorób zakaźnych, o których istnieniu warto mieć świadomość. Wśród nich znajdziemy m.in.

• boreliozę,
• kleszczowe zapalenie mózgu,
• anaplazmozę,
• babeszjozę,
• gorączkę Q,
• bartonelozę,
• tularemię,
• erlichiozę monocytarną.

Co gorsza, jedno ugryzienie kleszcza wystarczy, by przenieść naraz nawet kilka różnych patogenów. Dlatego po każdym kontakcie z kleszczem bacznie obserwuj swoje ciało. Jeśli pojawią się jakiekolwiek niepokojące symptomy, niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem.

Jakie są rodzaje chorób przenoszonych przez kleszcze: bakteryjne, wirusowe i pierwotniakowe?

Choroby przenoszone przez kleszcze stanowią zróżnicowaną grupę schorzeń, które ze względu na czynnik chorobotwórczy dzielimy na trzy główne kategorie: bakteryjne, wirusowe oraz wywołane przez pierwotniaki.

Wśród infekcji bakteryjnych przenoszonych przez te pajęczaki wymienia się:

• boreliozę,
• anaplazmozę,
• bartonelozę,
• tularemię,
• erlichiozę.

Kleszczowe zapalenie mózgu jest typowym przykładem schorzenia o etiologii wirusowej.

Z kolei do chorób wywołanych przez pierwotniaki zaliczamy babeszjozę.

Borelioza – najczęściej występująca choroba przenoszona przez kleszcze

Borelioza to najczęściej diagnozowana choroba przenoszona przez kleszcze w Polsce. Co roku odnotowujemy wiele przypadków, na przykład w 2018 roku było ich ponad 20 tysięcy, co potwierdza jej powszechność.

Za tę dolegliwość odpowiadają specyficzne bakterie, nazywane Borrelia burgdorferi.

Zakażenie następuje podczas ukąszenia kleszcza. Kleszcze przenoszą bakterie w swojej ślinie lub wymiocinach, wprowadzając je w ten sposób bezpośrednio do organizmu człowieka.

Najbardziej charakterystyczną i często pierwszą widoczną oznaką zakażenia jest tzw. rumień wędrujący. Ważne jest, że stopniowo powiększa swoje rozmiary.

Poza rumieniem, mogą pojawić się również inne symptomy, niekiedy mylone z objawami grypy. Zawsze warto zachować czujność i skonsultować je z lekarzem.

Leczenie boreliozy opiera się na antybiotykoterapii. Kluczem do sukcesu jest wczesne rozpoznanie choroby – pozwala ono na szybkie i skuteczne wyleczenie. Dlatego tak ważna jest czujność i niezwłoczna reakcja w przypadku podejrzenia zakażenia.

Kleszczowe zapalenie mózgu – choroba wirusowa przenoszona przez kleszcze

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna choroba wirusowa, którą przenoszą kleszcze. Ten groźny wirus RNA, którym kleszcze zarażają się od zwierząt, atakuje głównie nasz ośrodkowy układ nerwowy.

Od momentu ukąszenia przez zakażonego kleszcza do wystąpienia pierwszych objawów może minąć od dwóch do nawet dwudziestu ośmiu dni (okres inkubacji). W Polsce KZM plasuje się jako druga najczęściej rozpoznawana choroba przenoszona przez kleszcze. Dane z ostatniej dekady wskazują na wahania w liczbie zachorowań – od 150 do ponad 250 nowych przypadków rocznie.

Przebieg KZM bywa często dwuetapowy. Początkowo mogą pojawić się symptomy przypominające grypę, a w kolejnej fazie istnieje ryzyko wystąpienia poważnych powikłań neurologicznych. Chociaż dysponujemy efektywną szczepionką chroniącą przed wirusem, leczenie samego zachorowania jest tylko objawowe. Polega ono na:

• łagodzeniu dokuczliwych dolegliwości,
• dożylnym nawadnianiu chorego,
• uzupełnianiu elektrolitów.

Jakie są objawy chorób odkleszczowych – co warto wiedzieć?

Często początkowe dolegliwości chorób przenoszonych przez kleszcze łudząco przypominają grypę. Typowe objawy to:

• ból głowy,
• bóle mięśni,
• silne zmęczenie,
• dreszcze,
• nudności,
• wymioty,
• trudności z oddychaniem.

Warto wiedzieć, że wiele zarażonych osób nie pamięta nawet momentu ugryzienia przez kleszcza.

Jednakże, konkretne symptomy mogą znacznie się różnić w zależności od rodzaju infekcji. Przykładowo, boreliozę często poznaje się po charakterystycznym rumieniu wędrującym.

Anaplazmoza zwykle objawia się wysoką gorączką i bólami mięśni. Babeszjoza natomiast bywa przyczyną gorączki i dreszczy.

Leczenie chorób przenoszonych przez kleszcze – jakie metody są stosowane?

Leczenie chorób odkleszczowych zależy od tego, co je wywołało – bakterie czy wirusy. W przypadku infekcji bakteryjnych, takich jak:

• borelioza,
• anaplazmoza,
• erlichioza.

kluczowa jest antybiotykoterapia. Szczególnie leczenie boreliozy bywa długotrwałe, trwając nawet kilka tygodni.

Zupełnie inne podejście stosuje się przy chorobach wywołanych przez wirusy, na przykład kleszczowym zapaleniu mózgu (KZM). W tych przypadkach terapia ma charakter wyłącznie objawowy, skupiając się na łagodzeniu dokuczliwych symptomów. Obejmuje to często podawanie płynów dożylnych w celu nawodnienia i uzupełnienia elektrolitów, a także leków na gorączkę czy stany zapalne.

Ważnym elementem profilaktyki chorób odkleszczowych są szczepienia. Obecnie nie ma skutecznej szczepionki przeciwko boreliozie, jednak dostępna jest szczepionka chroniąca przed kleszczowym zapaleniu mózgu.

Jak unikać chorób odkleszczowych – profilaktyka i repelenty?

Ochrona przed kleszczami i przenoszonymi przez nie chorobami wymaga aktywnego działania, nie tylko świadomości zagrożenia.

Kluczowe strategie obejmują:

• stosowanie repelentów w formie aerozolu na skórę i odzież,
• noszenie odpowiedniego stroju z długimi rękawami i nogawkami podczas pobytu w lesie czy wysokiej trawie,
• wykonanie dokładnego przeglądu całego ciała po powrocie do domu.

Pamiętaj, że żadna pojedyncza metoda nie zapewnia pełnej ochrony. Najskuteczniejszą barierę tworzy dopiero łączne stosowanie tych zasad.

Inspirację do artykułu zaczerpnięto z materiałów na choroby wywoływane przez kleszcze.