Choroba refluksowa przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

Choroba refluksowa przełyku to schorzenie, które dotyka coraz większą liczbę osób, a jej objawy potrafią znacząco obniżyć jakość życia. Szacuje się, że w Europie cierpi na nią od 8,8 do 25,9% populacji, a wiele osób doświadcza uciążliwych dolegliwości, takich jak zgaga czy uczucie cofania się treści żołądkowej. Nieleczona, refluks może prowadzić do poważnych powikłań, w tym stanu przedrakowego, co sprawia, że istotna jest jego wczesna diagnostyka oraz odpowiednia terapia. W obliczu tak powszechnego problemu, zmiana stylu życia oraz dieta stają się kluczowymi elementami w walce z tą chorobą. Jakie są przyczyny refluksu i jakie działania można podjąć, aby złagodzić jego objawy?

Choroba refluksowa przełyku – definicja, przyczyny i objawy

Choroba refluksowa przełyku, w skrócie ChRP, to schorzenie polegające na nieprawidłowym cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. To zjawisko, nazywane zarzucaniem, może skutkować dokuczliwymi objawami, a w niektórych przypadkach prowadzić także do poważnych powikłań.

Najczęściej zgłaszane przez pacjentów dolegliwości to zgaga i uczucie cofania się jedzenia. Zgaga objawia się charakterystycznym, piekącym bólem odczuwanym za mostkiem. Natomiast cofanie się treści żołądkowej oznacza przemieszczanie się pokarmu lub płynów z żołądka w górę przełyku, niekiedy docierając aż do jamy ustnej.

Problem refluksu jest dość powszechny. Szacuje się, że w Europie dotyka on od 8,8% do 25,9% populacji. Ponadto, około 20% wszystkich osób doświadcza objawów tej choroby co najmniej raz lub dwa razy w tygodniu.

Główną i najczęstszą przyczyną refluksu jest dysfunkcja dolnego zwieracza przełyku – mięśnia, który prawidłowo działając, zapobiega zarzucaniu treści z żołądka.

Diagnostyka i metody leczenia choroby refluksowej

Diagnoza choroby refluksowej opiera się na dolegliwościach pacjenta i reakcji na leczenie. Kluczową rolę odgrywają jednak specjalistyczne badania diagnostyczne. Należą do nich:

• endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, która pozwala obejrzeć wnętrze przełyku i żołądka,
• 24-godzinne monitorowanie pH w przełyku, mierzące poziom kwasu,
• ocena impedancji przełykowej.

Metody te pomagają precyzyjnie określić skalę refluksu i sprawdzić, czy spowodował on uszkodzenie błony śluzowej.

Terapia choroby refluksowej jest zazwyczaj dwuetapowa i obejmuje zmianę stylu życia oraz leczenie farmakologiczne.

Ważne modyfikacje stylu życia to:

• zadbanie o prawidłową masę ciała,
• jedzenie mniejszych posiłków,
• unikanie alkoholu i papierosów,
• regularna aktywność fizyczna.

W farmakoterapii podstawą są:

• inhibitory pompy protonowej (PPI), hamujące produkcję kwasu żołądkowego,
• leki zobojętniające kwas,
• preparaty powlekające błonę śluzową.

Dąży się do stosowania najniższej skutecznej dawki PPI.

Co zrobić, gdy leki nie przynoszą oczekiwanej poprawy? W takich sytuacjach rozważa się leczenie operacyjne.

Chirurgia antyrefluksowa jest opcją dla pacjentów z objawami opornymi na farmakoterapię. U kobiet w ciąży, ze względów bezpieczeństwa, na początku preferuje się metody niefarmakologiczne.

Dieta przy chorobie refluksowej – co jeść, a czego unikać?

Zmiana diety może znacząco wpłynąć na samopoczucie przy chorobie refluksowej.

Kluczowe jest unikanie produktów, które nasilają dolegliwości:

• tłuste, smażone i bardzo ostre potrawy,
• napoje gazowane,
• kawa,
• czekolada,
• cytrusy.

Równie ważne jest wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych. Zamiast obfitych posiłków, staraj się jeść częściej, ale w mniejszych porcjach – idealnie 5-6 razy dziennie.

Włącz do jadłospisu:

• lekkostrawne źródła białka, takie jak chude mięso czy ryby,
• kasze i ryż,
• warzywa, np. marchewka czy kalafior.

Takie proste modyfikacje w sposobie odżywiania potrafią skutecznie wspomóc leczenie i przynieść ulgę.

Jak zmiana stylu życia wpływa na leczenie refluksu?

Skuteczna walka z refluksem często zaczyna się od drobnych zmian w codziennych nawykach.

W praktyce kluczowe modyfikacje obejmują:

• zapanowanie nad stresem i zadbanie o większą dawkę ruchu,
• przyjmowanie mniejszych, częstszych posiłków zamiast dużych i obfitych,
• unikanie jedzenia tuż przed snem,
• ograniczenie lub rzucenie palenia i spożywania alkoholu,
• spanie z lekko uniesioną głową,
• unikanie intensywnego wysiłku fizycznego bezpośrednio po posiłku.

Wprowadzenie tych prostych modyfikacji w diecie i stylu życia może znacząco złagodzić dokuczliwe objawy.

Przyjęcie tych zdrowych zasad buduje styl życia, który jest najskuteczniejszym wsparciem w terapii refluksu.

Jakie są powikłania choroby refluksowej i objawy alarmowe?

Ignorowanie refluksu i brak odpowiedniego leczenia grożą poważnymi konsekwencjami. Wśród nich wymienia się między innymi:

• zwężenie przełyku,
• powstawanie nadżerek czy owrzodzeń,
• rozwój raka,
• szczególnie niebezpiecznym stanem przedrakowym jest przełyk Barretta, wymagający regularnej kontroli medycznej; dotyczy on blisko 10% osób cierpiących na chorobę refluksową.

Istnieją jednak pewne symptomy, które stanowią wyraźny sygnał alarmowy i niezwłocznie powinny skłonić do wizyty u lekarza. Należą do nich:

• kłopoty z przełykaniem (dysfagia),
• ból odczuwany podczas jedzenia (odynofagia),
• niewyjaśniona utrata masy ciała,
• dolegliwości bólowe brzucha w nocy,
• wymioty,
• krwawienie.

Pojawienie się którychkolwiek z tych objawów wymaga natychmiastowej diagnostyki i wdrożenia właściwego leczenia, co pozwoli uniknąć groźnych komplikacji związanych z refluksem.